Thales
Wanneer hij heeft geleefd staat niet helemaal vast; waarschijnlijk eind zevende-begin zesde eeuw voor christus. Het bekendst van Thales is, dat hij zei, dat alles uit water kwam. Wat gezien vanuit onze kennis verbazingwekkend accuraat is: Alle vormen van leven zijn uit de zeeën en oceanen gekomen. Zonder water, weten we nu, is er vrijwel geen leven mogelijk. En u en ik bestaan voor ongeveer 70 % uit water ! Dat water de “oer-stof” was beargumenteerde hij, door erop te wijzen, dat water drie aggregatie toestanden kent: vast (ijs), vloeibaar (water) en gasvormig (waterdamp of stoom). Verder stelde hij, dat als grond lange tijd droog bleef, de vegetatie steeds minder werd, kwantitatief en kwalitatief. Terwijl na flinke regenval de gewassen juist toenamen. Zijn derde argument was, dat alle landmassa’s uiteindelijk aan een zee eindigden.
Ook is nog bekend, dat hij een zonsverduistering voorspelde en de egyptenaren een formule gaf, om de hoogte van een piramide te berekenen door de schaduw van de piramide te vergelijken met de schaduw van een kleiner object. In de vlakke meetkunde is de “Stelling van Thales” bekend: Als je een driehoek maakt met de drie hoekpunten op een cirkel en met een zijde, die samenvalt met een diameter van die cirkel, dan heeft die driehoek een hoek van 90 graden.
Vermeldenswaard is, wat Aristoteles in zijn Politica over hem vertelt, namelijk dat hij zich boos maakte, omdat men hem bespotte om zijn armoede: Hij noemde zichzelf nu wel filosoof, placht men hem te zeggen, maar als hij zoveel wist en zo wijs was, waarom was hij dan zo arm ? Thales besloot wraak te nemen en ze een lesje te leren: Hij kon door zijn kennis van sterrenkunde en meteologie voorspellen, dat de olijf-oogst overvloedig zou worden en kocht alle olijf-persen op. Toen de vraag naar olijf-persen inderdaad sterk toenam door de enorme oogst, werd Thales rijk.
Het belangwekkende is echter, dat Thales heel bewust zocht naar een niet-goddelijke verklaring, maar naar een rationele. Zijn zogenaamde eerste stelling ademt een verfrissende, uitgesproken seculiere sfeer uit. Hij luidt:
“….Alle uitspraken over het heelal moeten gebaseerd zijn op het heelal zelf en niet op een of meerdere goden….”
Zijn tweede stelling kwam erop neer, dat je voor een mening “altijd logische argumenten moest aanvoeren, en alléén maar logische argumenten”. De oudste en eerste filosoof uit de geschiedenis vond in de zevende tot de zesde eeuw voor christus iets uit, dat wij nu de wijsbegeerte noemen. En hij deed dit door het religieuze weg te laten en te kiezen voor een in die tijd uitgesproken atheïstisch/seculiere benadering van de werkelijkheid. Hiervoor krijgt Thales de eer, dat hij de eerste filosoof ter wereld was.