Het terugtreden van religie en tegelijkertijd de steeds verdergaande secularisatie door de eeuwen heen, is niet zonder slag of stoot gegaan. Niet alleen naar het atheïsme vertoont religie een allesomvattende en niet aflatende wreedheid, maar er is minstens zoveel ‘inter-religiant geweld’.
De Nederlandse taal kent het woord ‘slachtoffer’. Dit betekent, dat we op onbewust niveau, in onze taal al een associatie leggen tussen geweld en religie.

Het geweld varieert enerzijds sterk naar plaats, anderzijds sterk naar tijd. Grosso modo zal blijken, dat tot aan het eind van de Middeleeuwen het meeste geweld uitging van het christendom, daarna van de christelijke nationale staten, vervolgens van religiante atheïsten, als fascisten en communisten, terwijl er in onze tijd meer geweld lijkt te komen van de zijde van fundamentele moslims. Boeddhisten en hindoes hebben echter ook het nodige bijgedragen.